Gezinsblad

 

 

Hemmo Upkes Huninga, zoon van Upko N. Huninga en 'Juffer' Hunens, geb. te Oostwold, (gem. Midwolda) circa 1347.

tr. (resp. minstens 13 en ongeveer 63 jaar oud) na 1360 (elders komen we ook ca 1320 tegen)

met Ideke Houwerda, dochter van Menno Houwerda en NN Nn, geb. te Oostwold tussen 1297 en 1328.

 

Over het geslacht Houwerda

De familie Houwerda is een vooraanstaand hoofdelingengeslacht geweest dat rond 1400 een machtspositie verwerft in het dorp Termunten, waar de familie op het steenhuis 'De Holm' heeft gewoond. Volgens overleveringen bewonen de Houwerda'se eerder een steenhuis in de buurtschap Zomerdijk bij Wagenborgen, mogelijk De Knuif geheten.
In 1398 laten Menno Houwerda en Tamme Gockinga zich belenen met het Oldambt door de graaf van Holland. Nadat pogingen van deze graaf om de stad Groningen in te nemen mislukken, bezet de stad de huizen van de politieke kopstukken die tot de Hollandse partij behoren. Daaronder is ook de borg van de Houwerda's. Later keren de Houwerda's zich opnieuw tegen tegen de stad Groningen.

Afb. links: het wapen van de familie Houwerda, afkomstig uit de periode 1600-1625). Uitsnede van het portret van Susanna van Meckema in de collectie van het Groninger Museum. Het wapen van de familie Houwerda heeft onder meer gediend als basis voor het wapen van Termunten. De leeuw uit het wapen is later als schildhouder opgenomen in het wapen van Delfzijl.

 

Concurrerende hoofdelingen in Groot- en Klein-Termunten worden uitgeschakeld, waarna de familie zich de rechtspraak in Termunten en omgeving toeëigent. Aylke Houwerda (de zoon van Menno) onderhoudt nauwe betrekkingen met hoofdeling Edzard Cirksena's van Emden en huisvest sinds 1434 een aantal Hamburgse stadssoldaten die hem helpen de borg te verdedigen. Uiteindelijk slaagt de stad er in 1438 in de borg in te nemen. Houwerda sterft kort daarna.

Zijn weduwe wordt gedwongen het 'Huis Ter Munten' met de een groot deel van landerijen aan de stad in onderpand te geven. Het Klei-Oldambt wordt voortaan in opdracht van de stad bestuurd door de kastelein (beheerder) Lodewijk Horenken. De weduwe krijgt een deel van de landerijen in 1460 terug.

De borg raakt daarna vermoedelijk in verval; de kastelein verhuist naar Oterdum. In 1489 sluit het stadsbestuur vrede met de erven Houwerda, die de rest van hun bezittingen terug krijgt. De restanten van de borg blijven in handen van de stad, die vervolgens een nieuw kasteleinshuis in Termunten laat bouwen. Hierop verschuift de machtspositie van de Houwerda's naar Appingedam.

Aylko Houwerda is gehuwd met Hisse Snelgersma, dochter van plaatselijke hoofdeling Oomke Snelgersma. Aylko en Hisse hebben drie zoons. Hun zoon Snelger trouwt met Ocke van Oldersum, wier familie de heerlijkheden Uphusen, Wolthusen en Marienwehr in bezit heeft gehad. Deze Snelger wordt de stamvader van de Oost-Friese tak van de familie Houwerda. Een andere zoon, Omko, is getrouwd met Ailke Huninga. Van hun zoon Menne is niet bekend met wie hij getrouwd is geweest. Wel zal hij de vader zijn geweest van de Snelger Houwerda die in het begin van de 16e eeuw voorkomt. Deze Snelger is getrouwd met Jetke Bolta uit Oostdongeradeel. De zoon van Snelger heet wederom Menne, welke meetrekt met Meindert van Ham na de inname van Appingedam door Karel V in 1536, al komt hij in 1568 weer voor als hoofdeling te Appingedam.

De dochter van deze Menne, Jetske Houwerda, is de erfdochter van het geslacht en trouwt met Pybe van Meckema uit Jouswier waardoor de borg Snelgersma in Appingedam in het bezit komt van de familie Van Meckema. Dit geslacht krijgt hierdoor ook een tak Houwerda van Meckema.
Een adere dochter, Esse, trouwt met Jurgen Coehoorn waar het geslacht Coehoorn van afstamt, met als bekend lid Menno van Coehoorn. (Bron: Wikipedia, Houwerda, geraadpleegd 10 september 2024).

Verhaal bij Hemmo Upkes Huninga
Volgens Van Rhemen heeft Hemmo meegeholpen een dijk door de Dollard aan te leggen tussen Finsterwolde en het voormalige Palmar. Als volmacht van Oostwold komt in een dijkbrief van het Oldambt van 16 febr. 1441 Hemme Ubekens voor. Als Hemmo Ubekens compareert hij als volmacht voor het Oldambt op 20 mei 1454. De oratio die de betrokken overeenkomst aanhaalt noemt hem Hemmo Huninga, terwijl met hem dan voorkomen o.m. Ailco Weynga, Febo en Tyacko Poptada en Dodo Tiddinga.

In 1441 worden genoemd o.m. Remco Gogkynghen (Gockinga) te Noordbroek, Ebele Huwerdes (Houwerda?); elders wordt Luwerdes gelezen, te Meeden, Ailke Ungyngha (= Weynga) te Eexta, Ype Kampinga (=Camminga?) te Scheemda en Tyacke Popta (=Poptada) te Scheemda.

 

In het midden van de 15e eeuw blijken de Huninga 's, evenals reeds ca 1400, dus gegoed te zijn in Oostwold. Volgens van Rhemen huwt hij met Ideke, dochter van de van 1398 tot 1428 vermelde Menno Houwerda; Hommes daarentegen noemt als zijn vrouw Gedeke Weynga. Mogelijk is ook dat Hemmo tweemaal gehuwd geweest.

Verhaal bij Ideke Houwerda.

Van Ideke Houwerda is weinig bekend. Er bestaat rond Ideke Houwerda wel enige verwarring, omdat haar kleinzoon later ook trouwt met een persoon met dezelfde naam. Ze is waarschijnlijk tussen 1325 en 1340 in Termunten geboren en is circa 1428 overleden in Oostwold.

Uit dit huwelijk 2 kinderen:

 

1. Upko Hemmens, geb. te Oostwold, gem. Midwolda circa 1372, tr. (ongeveer 23 jaar oud) circa 1395 met Weya Tyackedr Poptada. Hij is circa 1455 overleden. Uit dit huwelijk 4 kinderen.

Van Rhenen noemt Upko hoofdeling in Oostwold in 1398. Zijn vader leeft nog in 1420, dus waarschijnlijk heeft hij goederen geërfd van zijn vader. Hommes noemt als zijn vrouw een Poptada, waarvan de voornaam waarschijnlijk Weya Tyackedr is. Uit dit huwelijk zijn Alyt (1390-1475), Hayo (1395-?), Hemmo Upkes Tiacke (1400-1454) en Wyppe Upkes (1402-?) geboren.

2. Sybke Hemmens, geb. te Oostwold, circa 1357, tr. Sybke en zijn onbekende echtgenoot krijgen tenminste 2 kinderen: Tiaert en Eltke [Sybkes Huninga] met NN Nn. Uit deze relatie geen kinderen.

 

Hun familienamen komen ook voor als Huningha en Huyningha.

 

Bronnen:

1.  Huwelijk: http://www.De-Wit.Net/genovs/de jonge.Html, S680

 

 

 

 

Afb. links: Het wapen van het geslacht Huninga.

 

                       

Jonker Upko Hemmens Huninga en Nn

 

Gezinsblad

 

Upko Hemmens Huninga, zn. van Hemmo Upkes Huninga en Ideke Houwerda, geb. te Oostwold, gem. Midwolda circa 13721.

tr. (ongeveer 23 jaar oud) circa 1395

met NN Poptada.

 

Verhaal bij Upko Hemmens Huninga.

Van Rhenen noemt Upko hoofdeling in Oostwold in 1398. Zijn vader leeft nog in 1420, dus waarschijnlijk heeft hij goederen geërfd van zijn moeder. Hommes noemt als zijn vrouw een Poptada, waarvan de voornaam niet bekend is.

Uit dit huwelijk 3 kinderen: 
1. Tiacke Upkes, Proost te Loppersum

Een Tiacko is volgens Van Rhemen proost te Loppersum, maar is als zodanig niet bekend. Wel een provisie van Paus Martinus Vdd. 18 juni 1425 voor Dacho, pastoor te Midwolda, met de proostdij van Loppersum waarvan zich na het overlijden van de vorige proost een leek, Jacob Beyer, had meester gemaakt. Voor Dacho, een in Groningen onbekende naam, kan mogelijk Tiacko gelezen worden. (DNL 97:216, 1980).

2. Wypke Upkes.

Tiacke en Wijpke Huninga steunen in 1435 Hayo Upkes Huninga (hun oudoom). Huninga noemt in de "Oratio funebris" als "agnatus" de monnik Wibeco Huninga. (Oratio funebris in hororem Eggrici Eggaei Phebens.. defuncti. Anno MDCXV die XII Novemb. a Ioh Huninga Ostvvoldano, (Groningen 1616 p.3).

3. Hemmo Upkes, geb. circa 1390, tr. (resp. ongeveer 35 en ongeveer 45 jaar oud) (1) circa 1425 met Gedeka Weyjnga, dr. van NN Nn en NN Nn, geb. te Eexta, gem. Scheemda circa 1380. Uit dit huwelijk een zoon, tr. (resp. ongeveer 12 en hoogstens 27 jaar oud) (2) in 1402 met Ideke Houwerda, geb. tussen 1375 en 1420. Uit dit huwelijk geen kinderen.

 

Bronnen:

1. Huwelijk: http://www.De-Wit.Net/genovs/de jonge

2. Groninger Archieven

 

 

 

Afb. links: Het wapen van het geslacht Huninga.

 

Jonker Hemmo Upkes Huninga en Gedeka

 

Gezinsblad

 

 

Hemmo Upkes Huninga, zn. van Upko Hemmens Huninga en NN Poptada [4132], geb. circa 1390, tr. (resp. ongeveer 12 en hoogstens 27 jaar oud) (2) in 1402 met Ideke Houwerda, geb. tussen 1375 en 1420. Uit dit huwelijk geen kinderen.

tr. (resp. ongeveer 35 en ongeveer 45 jaar oud) (1) circa 1425

met Gedeka Weyjnga, dr. van NN Nn en NN Nn [4222], geb. te Eexta, gem. Scheemda circa 1380.

 

Dit is een andere Ideke Houwerda geweest zijn dan de persoon waarmee zijn grootvader is getrouwd.

 

Uit dit huwelijk een zoon:

 

1. Eppo Hemmens Huninga van Oostwold, geb. te Oostwold (Old.) circa 1430, ovl. (ongeveer 75 jaar oud) in 15051, tr. (resp. ongeveer 40 en ongeveer 47 jaar oud) circa 1470 met Fosceta Mensenborch, dr. van NN Nn [4223] en NN Nn, geb. circa 1423. Uit dit huwelijk een zoon.

 

 

Afb. links: Het wapen van de familie Tiddinga (zonder kroon!).

 

Verhaal bij Eppo Hemmens Huninga van Oostwold

Bij mandaat van 30 juni 1488 wordt met anderen (o.a. Luwert Tiddinga te Midwolda) door de stad Groningen tot betaling van een 'restant' genoemd Eppe Hemmens. Verder is hij oorkondelijk niet aangetroffen.

 

Volgens Hommes is hij gehuwd met Fosseta Mensenborch. Volgens Van Rhemen brengt Eppo een huwelijk tot stand tussen zijn zoon en de enige dochter van Doedo Tiddinga en maakt hij daardoor vrede, nadat over Doedo's voogdij jarenlang strijd is geweest. Kort daarop wordt hij, volgens dezelfde bron, gevangen genomen door graaf Gerhard van Oldenburg.

Eerst na lange tijd wordt hij op een groot rantsoen uit gevangenschap ontslagen en sterft hij in 1505. Wat hem betrekt bij een oorlog met Gerhard van Oldenburg (die echter reeds in 1483 door zijn zoon Johan als graaf wordt opgevolgd, maar eerst in 1500 sterft) is niets bekend. Deze Gerard moet in ieder geval de zoon zijn geweest van graaf Dirk van Oldenburg die huwt met Aldelheid van Oldenburg-Delmerhorst en in een tweede huwelijk met Hedwig van Holstein en graaf is sinds 1448.

 

Bronnen:

1. http://people.A2000.Nl/hselling/strating/kwartier

2. Http://www.De-Wit.Net/genovs/DE JONGE
3. Groninger Archieven

 

 

Afb. links: Het wapen van het geslacht Huninga.

 

Jonker Eppo Hemmens Huninga van Oostwold en Fosceta

 

Gezinsblad

 

 

Eppo Hemmens Huninga van Oostwold, zn. van Hemmo Upkes Huninga [4845] en Gedeka Weyjnga, geb. te Oostwold (Old.) circa 1430, ovl. (ongeveer 75 jaar oud) in 15051.

tr. (resp. ongeveer 40 en ongeveer 47 jaar oud) circa 1470 met Fosceta Mensenborch (ook Fossetta), dr. van NN Nn en NN Nn, geb. circa 1423.

Zij zal verwant zijn aan de broers Nonno, proost te Weener. 'Heer Nonno povest tho Weener tho Wynschoten' geboren, zoals in 1464 vermeld wordt, komt ook op 2 nov. 1476 als Nomno Folperti te Winschoten, proost en cureet in Hatzum en Weener voor. Hij schenkt dan aan het klooster te Ter Apel voor zijn zieleheil en dat van zijn ouders Folpertus en Dyure een jaarlijkse rente en aan Occo Mensenborch, priester te Termunten (overleden als pastoor te Groot Termunten in 1500).

Uit dit huwelijk een zoon:

1. Ayolt Eppens, geb. te Dallingeweer, gem. Termunten circa 1449, ovl. (ongeveer 45 jaar oud) in 1494, tr. (resp. hoogstens 45 en hoogstens 24 jaar oud) voor 1494 Het huwelijk heeft in ieder geval plaats gevonden tussen 1493 en 1494. Ayolt huwt de enige erfdochter van Doedo Tiddinga. Ze overlijdt na een huwelijk van een half jaar in 1494. Dealliantie Huninga-Tiddinga wordt bevestigd door kwartieren van zijn kleinzoon en diens kinderen. Het huwelijk tussen Aylcko en Ebbe maakt een einde aan de vijandschap tussen de Huninga 's en de Tiddinga's. Van Rhemen vermeldt het huwelijk van Ebbe, "enige erfdochter" van Doedo Tiddinga in 1493/94 met Ailco Huninga. Door dit huwelijk komt - aldus een mededeling bij van Rhemen - een einde aan de strijd, destijds ontstaan over de momberschap door Doedo. In Ebbe Tiddinga ziet men, gezien het feit dat de Huninga 's behalve te Oostwold ook gegoed zijn geweest in de omgeving van Termunten, waartoe Dallingeweer behoort (elders wordt hier Woldendorp genoemd), een dochter van Doedo Boeles Tiddinga. Ze zal ca. 1470 zijn geboren. Een van de achterkleinzoons Huninga draagt de voornaam Doedo, kerk.huw. in 1494 met Ebbe Doedes Tiddinga Tho Dallingeweer [4126], dr. van Doedo Boelens Tiddinga en NN Nn, geb. te Dallingeweer, gem. Termunten circa 1470, ovl. (hoogstens 24 jaar oud) voor 1494. Uit dit huwelijk een zoon.

 

Verhaal bij Ayolt Eppens Huninga van Oostwold.

Door Van Rhemen wordt hij 'enige hoofdeling' te Oostwold genoemd. De benaming 'hoofdeling' kan echter niet juist zijn omdat het daarvoor noodzakelijke eigendom van heerlijke rechten -in casu althans een deel in het oorspronkelijk ommegaande rechterschap ontbreekt in het Oldambt. De stad Groningen oefent in die tijd namelijk de heerlijke rechten uit. Desondanks blijft men -en dus ook wij- de titel 'jonker' gebruiken. Hij huwt met Ebbe, enige erfdochter van Doedo Tiddinga. Ze overlijdt na een huwelijk van een half jaar in 1494. De alliantie Huninga-Tiddinga wordt bevestigd door kwartieren van zijn kleinzoon en diens kinderen. Aylcko sterft een half jaar na zijn huwelijk en heeft zijn zoon dus nooit gezien.

Van Rhemen vermeldt voorts het huwelijk van Ebbe, 'enige erfdochter' van Doedo Tiddinga in 1493/94 met Ailco Huninga. Door dit huwelijk komt - aldus de mededeling bij van Rhemen - een einde aan de strijd, destijds ontstaan over de momberschap door Doedo. In Ebbe Tiddinga ziet men, gezien het feit dat de Huninga 's behalve te Oostwold ook gegoed zijn in de omgeving van Termunten, waartoe Dallingeweer behoort, een dochter van Doedo Boeles Tiddinga. Ze zal ca. 1470 zijn geboren. Een van de achterkleinzoons Huninga draagt de voornaam Doedo.

 

Bronnen:

1. Http://people.A2000.Nl/hselling/strating/kwartier.Htm, S674

2. Http://www.De-Wit.Net/genovs/DE JONGE.Html, S678

3. Http://www.De-Wit.Net/genovs/dejonge.Html, S794

4. Http://www.De-Wit.Net/genovs/DE JONGE.Html, S681

5. Groninger Archieven